HERHANGİ BİR YAŞTA ORTAYA ÇIKABİLİR
‘9 Mayıs Dünya Çölyak Günü’ dolayısıyla bilgilendirici bir mesaj yayımlayan İl Sağlık Müdürü Murat Ağırtaş mesajında şu ifadelere yer verdi, “Çölyak hastalığı, genetik yatkınlığı olan bireylerde buğday, arpa, çavdar gibi tahıllarda bulunan ve suda erimeyen gluten isimli proteine karşı duyarlılık sonucu gelişir. Genetik yatkınlık, özgül çevresel faktörlerle temas ve immünolojik mekanizmalar sonucu otoimmün bir enteropati gelişir. Hastalık temel olarak proksimal ince bağırsağı etkiler ancak farklı organ/sistem etkilenmeleri de söz konusudur. Hastalık diyete tahılların eklenmesinden sonra herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir.”
TEŞHİSİ ZOR OLAN BİR HASTALIKTIR
“Çölyak hastalığı her yaşta teşhis edilebilmekle birlikte teşhisi zor olan hastalıklardan biridir. Çünkü belirtiler çoğunlukla ilişkili bir başka hastalığı da düşündürmektedir. Örneğin erken osteoporoz, kansızlık, teşhis edilmemiş laktoz alerjisi gibi hastalıklarla benzer belirtiler gösterdiğinden karıştırılabilir. Çölyak hastalığı olan çocuklarda özellikle karın ağrısı, karında şişlik, ishal, huzursuzluk, iştahsızlık, enfeksiyonlarda artış ve gelişme geriliği, kusma, kilo alamama ve boy uzamasında yavaşlama gibi tipik belirtilerle ortaya çıkabilir. İleri yaşlarda hastalığın belirtileri daha geniş bir yelpazeye yayılır.”
TEŞHİSİ ÖNEMLİDİR
“Yetişkinlerde görülen belirtiler ise karın bölgesinde öne doğru şişkinlik, yaşa göre kilo azlığı, kas zayıflığı, kansızlık, dışkıda anormallik, büyük tuvalet ihtiyacının artması, ishal, kusma, bezginlik, nedeni bilinmeyen karaciğer hastalıkları, büyüme geriliği, ağız içinde oluşan aftlar, iştahsızlık, gaz şikayetleri, eklem ve kemik ağrıları, sinirlilik, ciltte kaşıntılı döküntüler olarak belirtilmiştir. Çölyak hastalığının insan sağlığı üzerinde önem taşıyan birçok değişimlere neden olmasından dolayı doğru teşhisi önemlidir. Teşhis yöntemlerinden kan testleri serolojik özel testler (AGA, EMA) ile ön tanı konmakta ancak kesin tanı ince bağırsak biyopsisi ile konmaktadır.”
ÇÖLYAK HASTALIĞI NEDİR?
• Çölyak hastalığı bir ince bağırsak hastalığıdır.
• Buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi tahıllarda bulunan gluten maddesinin neden olduğu bir hastalıktır.
• İnce bağırsaklar dışında farklı organ ve sistemleri de etkileyebilir.
• Çocukluktan erişkinliğe her yaşta ortaya çıkabilir.
• Hastalık, çölyak hastalarının birinci derece akrabalarında normalden daha sık görülebilir.
ÇÖLYAK HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NEDİR?
• Uzun süren ishal
• Tekrarlayan karın ağrısı
• Uzun süren kabızlık
• Tekrarlayan kusma
• Kilo alamama, kilo kaybı
• Boy kısalığı
Bu bulguların biri veya bir kaçı birlikte olabilir. Çölyak hastalığı belirti olmaksızın, sessiz gidiş gösterebilir.
ÇÖLYAK HASTALIĞINDA TANI NASIL KONUR?
• Tanı için ilk işlem çölyak hastalığına özgü kan testlerinin yapılmasıdır.
• Kan testlerinin hastalık varlığını işaret etmesi durumunda ince bağırsak biyopsisi yapılarak tanı kesinleştirilir.
TEDAVİ
• Çölyak hastalığı tanısı kesinleştirildikten sonra glutensiz diyet başlanır.
• Çölyak hastalığının tek ve kesin tedavisi glutensiz diyettir.
• Glutensiz diyete ömür boyu devam edilmelidir.
GLUTENSİZ DİYET NEDİR?
“Buğday, arpa, çavdar, yulaf gluten içerir. Çölyak hastaları bu tahılları içeren besinleri kesinlikle tüketmemelidir.
• Sebze, meyve, kuru baklagiller, mısır, pirinç, süt ve süt ürünleri, kırmızı ve beyaz et, deniz ürünleri, yumurta, işlem görmemiş kuruyemişlerin tüketilmesinde sakınca yoktur.
• Tedavide glutensiz diyet dışında başka bir tedavi seçeneği yoktur.”
“Çölyak hastalığı ile karşılaşıldığında, sağlıklı bir yaşam için gerekli olan en önemli şeylerden biri dikkattir. Yaşantımızı daha kolay bir hale getirmek için hastalığa sebep olan gıdalardan uzak durmaktır. Dikkatli bir beslenme programıyla her sağlıklı insan gibi bu bireyler büyür, okula gider, evlenir, çocuk sahibi olur, çalışır ve yaşantısına devam edebilirler. Çölyak bir yaşam tarzı olarak hayata yerleşmelidir. Çölyak hastalığı hakkında www.beslenme.gov.tr adresinden vatandaşlarımıza bilgilendirilme yapılmaktadır.”