OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK NEDİR?
Gündelik hayatta insan her konuda endişe duyabilir ve takıntılara sahip olabilir. Bazı insanlar ortaya çıkan bu durumla baş edip çözüme kavuştururken bazıları ise bu durumu kontrol edemez. Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), obsesyon adı verilen takıntılı bir şekilde tekrar eden düşünce ve dürtüler ile kompulsiyon adı verilen ve ritüel halindeki sürekli davranışlardan oluşan, takıntılı düşünceler ve davranışların gündelik hayatı zora sokacak, kişinin yaşamını olumsuz etkileyecek şekilde karakterize olan ruhsal bir hastalıktır.
Obsesif kişiler, düşüncelerini ve dürtülerini kontrol edemeyecek seviyeye gelerek bu durumu saplantı haline getirirler. Obsesif kişiler, kontrol edemediği her duygu, düşünce ve dürtüden huzursuz olur, korkar ve kaçar. Korku ve stres yaratan bu durumdan uzaklaşmak isteyen kişi kendine belli ritüeller oluşturur. Ritüeller saplantı haline gelen düşünceleri önlemek ya da akıldan uzaklaştırmak için yapılır. Ritüeller stres ve gerginliği geçici olarak durdurur, obsesif düşünceler tekrar oluştuğunda bireyin bu davranışları hemen tekrar etmesi gerekir. Kafasındaki takıntılı düşüncelerden kaçmak isteyen kişi ritüellerini de takıntı haline getirir. Hem kafasındaki düşüncelerden uzaklaşamayan hem de uzaklaşmak isterken yaptığı davranışları takıntı haline getiren birey obsesif kompulsif bozukluk hastasıdır. Obsesif kompulsif bozukluğu olan kişiler saplantılarının ve takıntılarının gerçek dışı veya anlamsız olduğunun farkına varsalar da kendilerini bu durumdan alıkoyamazlar. Bu hastalık hem kişinin kendisi için hem de çevresindekiler için son derece rahatsız edici olabilir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK NEDEN OLUR?
Hemen her yaş grubunda görülen obsesif kompulsif bozukluk genellikle ergenlik döneminde ve 20-30’lu yaşlarda başlar. Kadınlarda daha sık görülen hastalık erkeklerde daha erken dönemde ve az görülür. Genelde yapı olarak titiz, detaycı, mükemmeliyetçi ve kuralcı kişiler obsesif kompulsif bozukluk hastalığına yatkın kişiler olarak görülür. Elbette bu özelliklere sahip herkesin obsesif olduğunu söylemek yanlıştır. Bu durum aşırıya kaçıyor ve saplantı haline gelip kişinin yaşamını olumsuz yönde etkiliyorsa, kişiyi huzursuz edip başka bir şey düşünemez hale getiriyorsa doğru tanı ve tedavi için hekime görünmesi gerekir.
Obsesif kompulsif bozukluk biyolojik etkenler ve çevresel etkenler olarak iki ana kategoriye ayrılır. Biyolojik etken olarak obsesif kompulsif bozukluk durumunda, beynin belirli bölümlerinde aşırı aktivite meydana gelir. Çevresel faktörlere ise kişinin hayatını etkileyecek önemli durum ve değişimler, ölüm, hastalık, kaygı, gündelik sorunlar, kişisel ilişkiler, kişinin kendi hakkındaki düşünceleri ve taciz sayılabilir.
BELİRTİLERİ
Yaygın Olarak Görülen Obsesyon (Duygu, Düşünce, Dürtü) Belirtileri:
Aşırı kuşku duyma,
Sürekli güven ihtiyacı duyma,
Simetri ve düzen dürtüsü,
Mükemmeliyetçilik,
Din korkusu,
Başkalarına karşı yanlış davranışta bulunma korkusu,
Başkalarına zarar verme korkusu,
Sürekli hata yapma düşüncesi,
Pislik ya da mikrop bulaşacağı düşüncesi,
Cinsel dürtüler,
Yaygın Olarak Görülen Kompulsiyon (Davranış) Belirtileri:
El sıkışmamak, öpüşmemek,
Kapı tokmağını tutmamak,
Sürekli el yıkamak ve duş almak,
Değersiz eşya toplamak ve biriktirmek,
Belirli sayıda ve sırada iş yapmak,
Belirli kelime ve cümleleri tekrarlamak,
Yiyecekleri belirli bir sıraya göre tüketmek,
Eşyaları belirli bir düzen ve hizada sıralamak,
Sürekli olarak ya yüksek sesle ya da içinden saymak,
Kilit, ocak, ütü, elektrik gibi kapanması gerekli olan eşyaları sürekli kontrol etmek ve aklından bu düşünceyi çıkaramamak
TEDAVİSİ
Obsesif kompulsif bozukluk için laboratuvar ortamında gerçekleştirilen herhangi bir test yoktur. Tanı ve tedavi, hastanın belirtileri ve genel davranışlarına göre psikiyatrist tarafından yapılır. Yapılan psikolojik değerlendirmelerde düşünceler, duygular, belirtiler ve davranış sıklığı incelenir. Obsesif kompulsif bozukluğun 2 türlü tedavisi mümkündür.
İLAÇ TEDAVİSİ
Serotonin üzerinde etkili olan ilaçlar obsesif kompulsif bozukluk hastalığının tedavisinde oldukça yararlıdır. Tedavinin ilk günlerinde hafif bulantı, baş ağrısı, uyku bozukluğu, midede huzursuzluk gibi geçici yan etkiler görülebilir. Etkilerinin görülmesi için iki hafta kadar kullanıma devam edilir. Etkililiğine karar verilmesi durumunda tedavinin gerekirse günlük doz arttırılarak en az iki yıl sürdürülmesi gerekir.
BİLİŞSEL VE DAVRANIŞSAL TERAPİ
Davranış terapilerinde amaç obsesif hastayı kaygı veren ve kaygı sonucu oluşan kaçma ve kaçınma davranışlarına neden olan düşüncelerle yüzleştirmek ve yüzleşmenin yarattığı stres ve gerginliği azaltmak için devreye giren tekrarlayıcı davranışları engellemektir. Hastaya rahatsızlık durumun belirlenmesi ve hastanın bu duruma alıştırılması için yapılan tedaviye alıştırma tedavileri adı verilir. Bilişsel terapilerde ise amaç rahatsız edici düşüncelerin oluşturduğu sorumluluk hissini en aza indirgemektir. Sorumluluk hissi olmadığı zaman hastalar akla gelen rahatsızlık verici düşünceleri etkisizleştirmek için tekrarlayıcı davranışlar gösterme ihtiyacı hissetmeyeceklerdir. Burada amaç düşünceleri gerçek gibi algılamayı azaltmaktır ve bu düşünceler hasta ile terapi esnasında ortaya çıkarılarak çözüme kavuşturulur. Bilişsel ve davranışsal terapiler hem hastalığın tedavisinde hem de tekrarının yaşanmamasında önemli bir yer tutar. Terapiler bazen tek başlarına bazen de ilaç tedavileri ile beraber yürütülmektedir.
Cüzzam hastalığı ile ilgili hazırladığımız haberimize buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz...